Sự nguy hiểm của lạm phát

I. CÂU CHUYỆN LẠM PHÁT Ở ZIMBABWE:

100.000.000, 500.000.000 hay 50.000.000 là những con số xuất hiện trên tờ tiền của đất nước Zimbabwe với đơn vị tiền tệ là Dollars. Một con số cực kì lớn, và có vẻ đôi chút ảo diệu khó có thể tin được. Nếu như ở các quốc gia khác, ta thấy được mệnh giá lớn nhất của họ chỉ là 100 USD (Mỹ), 500.000vnđ (Việt Nam), 10.000 yên (Nhật Bản) . . . thì việc nhìn vào một tờ tiền giấy mang mệnh giá hàng triệu, hàng tỷ mang đến một sắc thái huyền ảo.

Nếu như chúng ta muốn sở hữu được số lượng tiền mặt lên đến hàng triệu, hàng tỷ thì tất nhiên, phải có rất rất nhiều tiền mặt thực tế, việc này khá nguy hiểm vì sẽ dẫn đến vấn nạn trộm cướp. Ở Zimbabwe, việc đấy đơn giản hơn nhiều, một tờ tiền mặt và con số 100.000.000 hay con số khác đã giải quyết được vấn đề trên. Nhìn qua, ít nhiều ai cũng sẽ nghĩ Zimbabwe là một đất nước giàu sang, thực tế thì không phải vậy. Sâu thẳm bên trong đó, là nhiều vấn đề cùng lúc tồn tại, dai dẳng suốt từ đầu thế kỉ 21 cho đến thời điểm bây giờ.

1. Tại sao Zimbabwe bùng nổ lạm phát

Về định nghĩa lạm phát, hiểu đơn giản đó là sự tăng trưởng mức giá chung hàng hóa và dịch vụ theo thời gian,đi kèm là sự mất giá của một loại tiền tệ. Bắt đầu vào thời điểm cuối thế kỉ 20, đầu thế kỉ 21, khi mà Chương trình cải cách ruộng đất tưởng như mang lại hiệu quả tốt cho nền kinh tế của họ, thì nó lại mang đến một khởi đầu tồi tệ dẫn đến sau này. Những người quản lý ruộng đất hay những người canh tác không có đủ nhiều kinh nghiệm làm cho sản lượng sụt giảm nghiêm trọng.

Kết quả của cải cách ruộng đất là nghèo đói, chợ đen phát triển không kiểm soát nổi, tình trạng vô chính phủ gia tăng. Những chỉ tiêu kinh tế vĩ mô năm 2000 phản ánh bức tranh thảm hại của nền kinh tế Zimbabwe: GDP -6,1% (giảm), lạm phát 56,6%, nợ tính trên đầu người 406 USD, sản lượng lương thực sa sút (những cây lương thực chính như ngô giảm trên 60%).

Nhằm giảm thiểu được các khoản nợ và sự khó khăn trong đời sống, ông Mugabe yêu cầu ngân hàng trung ương nước này in thêm tiền để phục vụ nhập khẩu nhu yếu phẩm nhưng điều này dẫn đến điều ngược lại, đó là lạm phát. Theo Financial Times, lạm phát tại Zimbabwe đạt đỉnh năm 2008, khi giá cả tăng gấp đôi trong 24 giờ, và đồng tiền lạm phát tới 7,9 tỷ %. Tỷ lệ thất nghiệp tăng cao kỷ lục, dịch vụ công đình trệ, nền kinh tế Zimbabwe suy giảm 18% trong năm 2008.

2. Hậu quả để lại

Sự bùng nổ về lạm phát ngày càng mạnh mẽ, đẫ biến Zimbabwe từ một nơi giàu tài nguyên, đầy tiềm năng phát triển trở thành nước có tỷ lệ dân số thất nghiệp rất cao, hệ thống y tế và giáo dục bị đình trệ, hàng loạt ngành nghề khác bị ảnh hưởng theo. Việc thiếu hụt hàng hóa đã tạo ra một vấn đề oái ăm, đó là sở hữu nhiều tiền nhưng không thể mua được hàng hóa mình cần.

II. ĐỘNG THÁI CỦA NƯỚC TA TRƯỚC TÌNH HÌNH LẠM PHÁT

1. Biện pháp khắc phục:

Tại nghị quyết 11/NQ-CP, đã đề ra 7 biện pháp nhằm thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội

• Thực hiện chính sách tiền tệ chặt chẽ, thận trọng
• Thực hiện chính sách tài khóa thắt chặt, cắt giảm đầu tư công, giảm bội chi ngân sách nhà nước
• Thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, khuyến khích xuất khẩu, kiềm chế nhập siêu, sử dụng tiết kiệm năng lượng
• Điều chỉnh giá điện, xăng dầu gắn với hỗ trợ hộ nghèo
• Tăng cường bảo đảm an sinh xã hội
• Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền
• Tổ chức thực hiện

2. Ngân hàng Trung ương kiểm soát như nào?

Khoản 4, Điều 2 Nghị định 156/2013/NĐ-CP đã xây dựng chỉ tiêu lạm phát hàng năm để trình Chính phủ; sử dụng các công cụ thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia, bao gồm: Tái cấp vốn, lãi suất, tỷ giá hối đoái, dự trữ bắt buộc, nghiệp vụ thị trường mở và các công cụ, biện pháp khác để thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia.

+ Tái cấp vốn: Tái cấp vốn có thể được sử dụng để kiểm soát lạm phát thông qua việc điều chỉnh nguồn cung tiền tệ. Cụ thể là có thể tăng cường hoặc giảm bớt lượng tiền trong nền kinh tế để ổn định giá cả và kiểm soát lạm phát.  

+ Lãi suất: Lãi suất có thể được sử dụng như một công cụ để kiểm soát lạm phát. Nếu lạm phát tăng cao, ngân hàng trung ương có thể tăng lãi suất để làm giảm chi tiêu và đầu tư, giảm lượng tiền trong nền kinh tế. Ngược lại, nếu cần kích thích tăng trưởng kinh tế, lãi suất có thể được giảm để tăng chi tiêu và đầu tư. 

+ Dự trữ bắt buộc: Dữ trữ bắt buộc là một biện pháp mà ngân hàng trung ương có thể thực hiện để kiểm soát lạm phát. Khi ngân hàng trung ương yêu cầu các ngân hàng giữ một tỷ lệ nhất định của dữ trữ so với tổng cung tiền, có thể đạt được một số ưu điểm kiểm soát lạm phát như ngăn chặn sự tăng nhanh của cung tiền.  

+ Nghiệp vụ thị trường mở: Nghiệp vụ thị trường mở là một công cụ mà ngân hàng trung ương có thể sử dụng để kiểm soát lạm phát, theo đó ngân hàng trung ương có thể mua bán trái phiếu chính phủ trên thị trường để điều chỉnh nguồn cung tiền.